بزرگ‌ترین جراحی اقتصادی سال | لیست سیاه یارانه‌بگیران منتشر شد

یارانه نقدی | در پی انتشار خبری با تیتر پرابهام مانند «لیست سیاه یارانه‌بگیران لو رفت | بمب ساعتی فعال شد»، رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، حسن نوروزی، اعلام کرد که تا پایان سال جاری و با همکاری وزارت رفاه، یارانه سه دهک بالایی کشور—حدود ۱۸ میلیون نفر—حذف خواهد شد. این تصمیم، که در بستر اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها اتخاذ شده، می‌تواند نقطه عطفی در مسیر عدالت اجتماعی و اصلاح ساختارهای حمایتی کشور باشد.  

۲. چرا «لیست سیاه»؟ پشت‌پرده خبری که جنجال‌ساز شد

عبارت «لیست سیاه یارانه‌بگیران لو رفت» در واقع بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و به عنوان پوششی برای اعلام رسمی تصمیم حذف یارانه‌ها استفاده شده. این تیتر با القای ابهام، توجه عمومی را جلب کرده و در عین حال چارچوب رسمی و قانونی تصمیم دولت را مخفی نگه داشته است. حقایق:

• تصمیم بر مبنای بند «پ» یا «ت» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴ است. مبلغ حذف یارانه از ثروتمندان، به تامین منابع طرح‌هایی مانند کالابرگ الکترونیکی اختصاص می‌یابد. 

۳. جزئیات زمان‌بندی و مراحل حذف یارانه

۳.۱ آغاز از شهریور یا پایان سال؟

در حالی که برخی رسانه‌ها از حذف یارانه از شهریور خبر داده‌اند، گفته نوروزی این است که روند کامل تا پایان سال جاری ادامه خواهد داشت.  الزام قانونی، موانع اطلاعاتی و نیاز به دقت در تصمیم‌گیری، علت این زمان‌بندی پراکنده است. 

۳.2 امکان اعتراض و اصلاح اطلاعات

نوروزی خبر داد کسانی که مشمول حذف یارانه شده‌اند، می‌توانند از طریق درگاه‌های رسمی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت رفاه اعتراض کنند. همچنین، اصلاح اطلاعات اقتصادی خانوار از طریق پایگاه ثبت‌احوال قابل انجام است. 

۴. چرا حذف یارانه؛ از قانون تا اجرا

۴.۱ ضرورت حذف یارانه از سه دهک بالا

– منابع کلانی برای یارانه اختصاص یافته (بیش از ۲۱٪ بودجه، حدود هزار و ۴۶ همت) 
– عملاً ۹۲٪ مردم یارانه نقدی دریافت می‌کنند، از جمله کسانی که نیازی ندارند. 
– هدف: رساندن حمایت به اقشار نیازمند، کاهش فساد و هدررفت منابع، و تقویت عدالت اجتماعی.

۴.۲ ضعف سیستم خوداظهاری و ضرورت اطلاعات ثبتی

– روش خوداظهاری در تعیین مشمولین شکست خورده و ناکارامد بوده است.  
– داده‌های ثبتی شامل اطلاعات ملک، خودرو، تراکنش بانکی و سفر خارجی یا ناقص هستند یا بدون هماهنگی بین دستگاه‌ها.
– اصلاح پایگاه خانوار با همکاری ثبت‌احوال و وزارت رفاه در حال انجام است—فعلاً در ۱۸ استان به مرحله نهایی رسیده است. 

۵. آثار و پیامدها؛ چه انتظاری باید داشت؟

۵.۱ بهینه‌سازی منابع و تمرکز بر اقشار محروم

با حذف یارانه از ثروتمندان، منابع آزاد شده برای برنامه‌های حمایتی مانند کالابرگ الکترونیکی تخصیص می‌یابد. 

۵.۲ حرکت به سمت یارانه مشروط و نظام تأمین اجتماعی

نوروزی پیشنهاد داد ساختار حمایتی کشور به سمت نظام تأمین اجتماعی مشروط و مبتنی بر عملکرد پیش رود—یارانه ثروتمندان باید مشروط به رفتارهای اجتماعی یا آموزشی شود. 

۵.۳ شفافیت، اعتماد عمومی و فرهنگ‌سازی

لازم است اطلاع‌رسانی شفاف در مورد شرایط حذف و امکان اعتراض، باعث شود مردم تصمیم را بهتر درک کرده و با آن همراه شوند.

۶. چشم‌انداز آینده؛ مسیر اصلاح یارانه‌ها چگونه ادامه می‌یابد؟

۶.۱ ادامه اصلاح اطلاعات و دهک‌بندی دقیق

تکمیل اصلاح داده‌ها موضوع حیاتی است تا عدالت در حذف یارانه تضمین شود و افراد مشمول واقعی شناسایی شوند.

۶.۲ تمدید یا تغییر قانون در سال‌های آینده؟

ممکن است در سال‌های بعد، قانون بودجه تغییر کند یا سازوکار حذف دهک بالا به شکل مشروط‌تر اجرا شود.

۶.۳ جایگزینی یارانه‌های پنهان با نقدی مشروط

نوروزی به یارانه‌های پنهان اهمیت داده و خواستار اصلاح در آمریکا و گاز و برق شده—این اصلاح نیز می‌تواند گام بعدی اصلاحات باشد. 

جمع‌بندی (کلام آخر)

• خبر اصلی: حذف یارانه سه دهک بالایی (۱۸ میلیون نفر) تا پایان سال با همکاری وزارت رفاه تأیید شد. 

• چالش‌ها: نقص داده‌های اطلاعاتی، نیاز به اصلاح ساختاری و امکان اعتراض.

• پیامد: توزیع عادلانه‌تر یارانه، تقویت عدالت اجتماعی، حرکت به سمت یارانه مشروط.

• نکته پایانی: این تصمیم، اگر شفاف و دقیق اجرا شود، می‌تواند نقطه عطفی در نظام حمایتی کشور باشد.

منابع مورد استفاده:

• تاکید رئیس سازمان هدفمندسازی بر حذف یارانه سه دهک بالایی تا پایان سال 

• زمان‌بندی شهریور یا تا پایان سال؛ دلایل تعویق 

• اصلاح بانک اطلاعاتی و امکان اعتراض 

• توجیه حذف: سهم بالای یارانه‌ها در بودجه، گستره دریافت‌کنندگان غیرنیازمند 

• حرکت به سمت نظام تأمین اجتماعی مشروط 

• یارانه‌های پنهان و اصلاحات انرژی