فیلمی از خروج بخار از قله دماوند شایعه فوران آتشفشان را داغ کرد. اما مدیریت بحران مازندران اعلام کرد این پدیده طبیعی است و هیچ نشانه‌ای از فوران وجود ندارد. جزئیات علمی و تاریخی را اینجا بخوانید.

فوران آتشفشان قله دماوند؛ از شایعه تا واقعیت

ویدئویی که فضای مجازی را داغ کرد

در روزهای اخیر، ویدئویی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد که نشان می‌داد از دهانه قله دماوند بخار یا گاز خارج می‌شود. فردی که این تصاویر را ثبت کرده بود، مدعی شد که «گدازه» از دهانه آتشفشان بیرون آمده و دماوند وارد مرحله فعالیت جدید شده است. انتشار این ویدئو موجی از نگرانی میان کاربران ایجاد کرد؛ بسیاری از مردم تصور کردند که آتشفشان دماوند پس از هزاران سال خواب، دوباره بیدار شده است.

اما آیا این ادعا واقعیت دارد؟

واکنش رسمی مدیریت بحران مازندران

حسینعلی محمدی شیرکلایی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران، در گفت‌وگویی با ایرنا این ادعا را به‌طور کامل تکذیب کرد. او گفت:«هیچ تغییری در وضعیت قله دماوند ایجاد نشده است و آنچه در ویدئو دیده می‌شود، تنها خروج طبیعی گاز و بخار است، نه فعالیت آتشفشانی.»

این مقام مسئول افزود که خروج بخار و گاز از دهانه دماوند پدیده‌ای طبیعی است که سال‌هاست تکرار می‌شود و هیچ‌گونه نشانه‌ای از فوران مواد مذاب در آن دیده نشده است.

گازهای خروجی از دماوند چیست؟

کارشناسان زمین‌شناسی معتقدند قله دماوند به‌عنوان یک آتشفشان نیمه‌فعال شناخته می‌شود. این یعنی اگرچه فوران مواد مذاب از آن مشاهده نشده، اما خروج گاز و بخار نشان می‌دهد که فعالیت‌های داخلی در هسته آن ادامه دارد.

از جمله گازهایی که معمولاً از دماوند متصاعد می‌شود:

• گازهای فومرولیک

• گوگردی

• کربنیک (CO2)

• بخار آب

این گازها از طریق حفره‌هایی به نام فومرول به بیرون راه می‌یابند. این پدیده هیچ ارتباطی با فوران آتشفشانی ندارد و صرفاً نشان‌دهنده وجود گرما و واکنش‌های شیمیایی در اعماق کوه است.

سابقه شایعات درباره دماوند

این نخستین بار نیست که ادعای فوران دماوند مطرح می‌شود. در سال ۱۳۹۷ نیز ویدئویی مشابه منتشر شد که به دلیل ذوب برف‌های انبوه و جاری شدن سیلاب در اطراف روستاها، برخی آن را نشانه فعالیت آتشفشانی دانستند. اما همان زمان هم کارشناسان و مسئولان این موضوع را تکذیب کردند.

حتی نشست ویژه‌ای در مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی برگزار شد که طی آن تأکید شد دماوند فعال نشده و خروج گازها صرفاً یک روند طبیعی است.

جایگاه علمی دماوند در تاریخ زمین‌شناسی

تحقیقات نشان می‌دهد که آخرین فوران شناخته‌شده قله دماوند مربوط به حدود ۷۳۰۰ سال قبل است. این یافته با نمونه‌برداری‌های علمی از مواد آتشفشانی قدیمی تأیید شده است.

از نظر زمین‌شناسی، دماوند هنوز یک آتشفشان نیمه‌فعال محسوب می‌شود؛ وجود چشمه‌های آب گرم، گوگرد و بخارهای طبیعی شاهدی بر این واقعیت است. اما تاکنون هیچ نشانه‌ای مبنی بر خطر فوران قریب‌الوقوع ثبت نشده است.

پایش دائمی قله دماوند

بر اساس اعلام سازمان مدیریت بحران و مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در اطراف قله دماوند ایستگاه‌های شتاب‌نگار نصب شده‌اند که هرگونه تغییرات لرزه‌ای و حرارتی را ثبت می‌کنند. به گفته مسئولان:«اگر کوچک‌ترین نشانه‌ای از فعالیت غیرعادی مشاهده شود، بلافاصله اطلاع‌رسانی عمومی انجام خواهد شد.»

بنابراین مردم نباید به شایعات شبکه‌های اجتماعی توجه کنند و باید اخبار را تنها از منابع رسمی دنبال کنند.

دماوند؛ میراث طبیعی و ملی ایران

قله دماوند نه‌تنها از نظر زمین‌شناسی اهمیت دارد، بلکه یک نماد ملی برای ایرانیان است. این کوه در تیرماه ۱۳۸۷ به‌عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ثبت شد و پس از آن موضوع ثبت جهانی آن در یونسکو نیز مطرح شد.

با ارتفاع بیش از ۵۶۰۰ متر، دماوند بلندترین قله ایران و خاورمیانه است و هر ساله هزاران کوهنورد داخلی و خارجی برای صعود به آن راهی منطقه لاریجان در آمل می‌شوند.

مخاطرات واقعی دماوند

گرچه ادعای فوران آتشفشانی نادرست است، اما دماوند همچنان خطرات طبیعی خود را دارد:

• سقوط از ارتفاع برای کوهنوردان

• یخ‌زدگی و سرمازدگی در زمستان

• ریزش بهمن در فصل‌های سرد

• و البته خطرات ناشی از خروج گازهای گوگردی که می‌تواند برای کوهنوردان در نزدیکی دهانه قله خطرناک باشد.

جمع‌بندی

شایعه اخیر درباره فوران آتشفشان قله دماوند صحت ندارد. مسئولان مدیریت بحران مازندران تأکید کرده‌اند که خروج بخار و گاز از دهانه این قله یک پدیده طبیعی و همیشگی است. بر اساس شواهد علمی، آخرین فوران واقعی دماوند هزاران سال قبل رخ داده و در حال حاضر هیچ خطری از این بابت متوجه مردم نیست.

دماوند همچنان باید به‌عنوان یک کوه آتشفشانی نیمه‌فعال زیر نظر گرفته شود، اما شایعات شبکه‌های اجتماعی نباید باعث نگرانی بی‌مورد شهروندان شود.