آمارتولیدعلمی ایران در2011

مهر: رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با تشریح وضعیت تولید علم در سال گذشته و در سال جدید میلادی گفت: ایران به ازای هر 100 هزار نفر 25 مقاله علمی، ترکیه به ازای هر 100 هزار نفر 36 مقاله علمی و سنگاپور به ازای هر 100 هزار نفر 205 مقاله علمی دارد.

جعفر مهراد با بیان اینکه ایران از بعد از جنگ تحمیلی روند رو به توسعه ای را طی می کند، گفت: این توسعه در عرصه های مختلف علوم و فناوری به خوبی مشهود است. سابقاً، سهم ایران در پیشبرد مرزهای علم و دانش در مقایسه با کشورهای توسعه یافته ناچیز بود.

وی اظهار داشت: توسعه علمی ایران را که معمولاً بر اساس انتشار مقالات علمی اندازه گیری می شود، وقتی با سایر کشورهای منطقه و اسلامی مقایسه می کنیم به وضوح در می یابیم که برنامه های آموزشی و تحقیقاتی و سیاست های معمول در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مؤثر بوده و در جبران عقب افتادگی علمی نقش مهمی ایفا می کنند. اعتماد به نفس دانشمندان و پژوهشگران ایرانی در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و فناوری کشور، پشتکار و علاقه مندی آنان درخور ستایش است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان اینکه رشد علمی ایران مدیون مجاهدتهای علمی دانشمندانی است که اکنون در عرصه های مختلف علوم و فناوری می کوشند نتیجه مطالعات و تحقیقات خود را در نشریات معتبر بین المللی منتشر کنند، به علاوه، با توجه به تعداد قابل توجه اعضای هیئت علمی تمام وقت در دانشگاههای دولتی و غیردولتی و نیز حضور چشمگیر دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته های گوناگون این پیش فرض را مطرح می سازد که موقعیت علمی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان به مراتب بهتر از وضعیت حاضر باشد.

وی افزود: قابل قبول است که تولیدات علمی ایران هر سال نسبت به سال قبل افزایش یافته و در تعدادی از رشته ها نیز ایران جایگاه مهمی در بین کشورهای جهان به دست آورده است.

مهراد اضافه کرد: دانشمندان ایران در طی سالهای 1990 تا 2010 در مجموع 88 هزار و 827 رکورد علمی تولید کرده اند. اگر به میزان تولیدات علمی ایران تنها در سال 1990 توجه کنیم مشاهده خواهیم کرد که در مجموع 186 مقاله از دانشمندان ایران در نمایه نامه های بین المللی به ثبت رسیده است. رقم مزبور به قدری ناچیز و حقیر است که آن را چیزی جزء عقب افتادگی علمی نمی توانیم به حساب آوریم.

وی گفت: در سال 2000 میلادی یعنی بعد از 10 سال آنچه از ایران و تولیدات علمی آن در جهان به ثبت رسیده است رقمی است معادل یک هزار و 387 مقاله که همچنان حقیر است. مقایسه تولیدات علمی ایران در سال 2010 با 10 سال پیش از آن مشخص می سازد که به تدریج برنامه های اقتصادی و علمی تحقیقاتی روند رو به رشدی را طی کرده است به طوری که در سال 2010 تعداد 18 هزار و 319 رکورد علمی که در مقایسه با تولیدات علمی سالهای 1990 و 2000 که به ترتیب 186، 1387 مقاله بود بسیار چشمگیر است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علم و فناوری با اشاره به میزان تولیدات علمی ایران در سال 2009 به مهر گفت: در این سال 16 هزار و 978 مدرک از ایران در مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) به ثبت رسیده است که در مقایسه با سال 2010 این سال افزایشی برابر با یک هزار و 341 مدرک را نشان می دهد.

وی اظهار داشت: دانشمندان ایران در عرض 15 روز اول سال 2011 میلادی نیز 400 مقاله در مجلات معتبر بین المللی که تحلیل استنادی بر روی آنها انجام می شود چاپ کرده اند که در روزها و ماههای بعد شاهد رشد و شکوفایی تولیدات علمی بیشتر دانشمندان و پژوهشگران ایرانی خواهیم بود.

جدول تولیدات علمی ایران در سالهای 2000، 2009، 2010 و 2011

مهراد با مقایسه چند کشور اسلامی از نظر تولیدات علمی به مهر گفت: با انجام مقایسه بین این کشورها واقعیت های دیگری نیز مشخص می شود. ترکیه از نظر تولید علم در رأس کشورهای اسلامی و منطقه قرار دارد. این کشور در سال 2010 میلادی تعداد 25 هزار و 710 مدرک علمی به ثبت رسانیده است که در مقایسه با تعداد تولیدات علمی ایران در همین سال افزایشی برابر با 7 هزار و 691 مدرک را نشان می دهد.

وی افزود: تولیدات علمی مالزی، مصر و عربستان سعودی نیز در سال 2010 میلادی به ترتیب برابر با 6 هزار و 287، 6 هزار و 90 و 3 هزار و 669 مدرک است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: ایران در حدود یک درصد جمعیت جهان را در خود جای داده است. این کشور در حدود یک درصد از تولیدات علمی جهان را نیز در دست دارد. طبق آمار در سال 2010 ایران 18 هزار و 319 رکورد علمی یعنی حدود 24 مقاله برای هر 100 هزار نفر تولید کرده است. (با جمعیت برابر با 000/000/75 نفر).

وی اظهار داشت: پژوهشگران ترکیه ای نیز با جمعیتی برابر 71 میلیون نفر در سال 2010 میلادی 25 هزار و 710 مدرک یعنی حدود 36 مقاله برای هر 100 هزار نفر منتشر کرده اند. ایران و ترکیه جمعیتی تقریباً برابر هم دارند اما تعداد مقالات چاپ شده پژوهشگران ترکیه ای بیش از تولیدات علمی دانشمندان ایرانی است.

وضعیت تولیدات علمی 5 کشور اسلامی در سال 2010

مهراد وضعیت تولیدات علمی کشورهای آمریکا، کره جنوبی و سنگاپور را که جزو گروه کشورهای توسعه یافته هستند را نیز تشریح کرد و به مهر گفت: هر کدام از این کشورها به ترتیب دارای 000/876/311 نفر، 000/000/48 نفر و 600/987/4 نفر جمعیت هستند. این کشورها در سال 2010 میلادی به ترتیب 899/472 مقاله، 45301 مقاله و 10217 مقاله منتشر کرده اند.

وضعیت تولیدات علمی سه کشور توسعه یافته

وی افزود: فرض ثابت شده ای است که توسعه علمی کشورها معمولاً با تعداد مقالاتی که دانشمندان و شاغلان تحقیقاتی آن کشورها که در مجلات معتبر بین المللی به چاپ می رسانند اندازه گیری می شود. این فرض کاملاً صحیح است و یکی از روشهای آزموده شده ای است که کشورهای پیشرفته از این آزمون سربلند بیرون آمده اند. مورد سنگاپور جالب توجه است. این کشور با جمعیتی تقریباً برابر با 5 میلیون نفر به ازاء هر 100 هزار نفر تقریباً 205 مقاله پژوهشی به چاپ رسانیده است.

نسبت تعداد مقالات به جمعیت هر کشور

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: دو کشور کره جنوبی و سنگاپور فاقد منابع طبیعی اند اما این دو سهم بیشتری در پیشبرد مرزهای دانش و پیشرفت صنعتی دارند. با وجود این، در مقایسه با بسیاری از کشورهای در حال توسعه و اسلامی موقعیت علمی ایران خوب است ولی کافی نیست.

وی اظهار داشت: سند چشم انداز ایران 1404 راهنمای حرکت همه جانبه از جمله پیشبرد مرزهای دانش به سوی پیشرفت های علمی است. اکنون امکان ادامه تحصیل در دوره ها و مقاطع مختلف علمی در داخل کشور فراهم است. منابع مالی نسبتاً کافی نیز هر سال به پژوهش تخصیص می یابد. به نظر می رسد مدیران نیز از جایگاه واقعی علم ایران در روند توسعه و تحولات کشور به درک واقعی رسیده اند. نیاز به محقق نیز از سوی اجتماعات مختلف از جمله صنایع و کارخانجات احساس می شود.

مهراد اظهار داشت: لذا شایسته است سیاستگذاران علم و پژوهش در کشور با توجه به این واقعیت ها نظام تحقیقاتی مطلوب و سازمان یافته ای را که همواره بر آن تأکید دارند و شورای عالی عتف و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در این باره سیاستگذار بوده و مسئولیت اساسی دارند امکان وجود رقابت در عرصه های تحقیقات علمی را در دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی و فناوری کشور بیشتر فراهم آورند.

وی گفت: افزایش نقش ایران در تولید علم به افزایش و تحکیم مناسبات ایران با سایر کشورهای جهان کمک خواهد کرد به عبارت دیگر، توجه به افزایش تولید علم دانشمندان و پژوهشگران ایرانی تحول چشمگیری در روابط سیاسی و اقتصادی ایران در پی خواهد داشت.