هاله خاکستری

تاریخ گواهی میدهد که گاهی برخی دوستان و حامیان آسیبی بیش از دشمنان وارد میکنند.

بر گرد برخی زمامداران , سازمانی گسترده یا محدود اما غیرقابل کنترل حلقه زده و در زیر سایه قداست ایشان امنیت یافته و بی نیاز از ضابطه تصمیم سازی میکند.این حاشیه (که در این نوشتار هاله خاکستری نامیده شده اسـت)چگونه ایجاد میشود و چه پیامدهایی دارد؟با هم می بینیم..... در فضای پس از انقلاب جامعه مشتاقانه به دنبال تحقق آرزوهاست .انقلاب به بهایی سنگین فضایی مساعد را جهت تحقق شعارها فراهم میکند.در این فضای نوپا , نهادهای نوپا بعضا به اعتبار زمامداران شکل میگیرد و جامعه هوشیار پس از انقلاب که مترصد بازشناسی و ترمیم نهادهای قدیمی است به نهادهای جدید اعتماد میکند . اعتماد به زمامداران و جایگاه مقدس ایشان , وابستگان و نزدیکان زمامداران را نیز به طیف معتمدین ملی میکشاند.چرا که به بیان خواجه نصیر " رهبران لایق در چشم مردم جایگاه ابوت دارند بگونه ای که این جایگاه موجب استمالت دلها و افتادن وقع و هیبت آنها در چشمان مردم میگردد." از سوی دیگر ترس و طمع در کنار مصلحت اندیشی باعث میشود که درمقابل انحراف زمامداران , سکوت اختیار کردن هم نوعی حمایت تلقی گردد. جالب تر از شکل گیری هاله خاکستری , شکل گیری فرآیند احاطه است بگونه ای که باعث میشود زمامداران به اطلاعات دقیق و اخبار واقعی به سادگی دست نیابند.دلیل آنهم روشن است: -اطرافیان انتقال تمام اخبار را به زمامدار ضروری نمیدانند -اطرافیان انتقال اخبار تاثر آور را برای زمامدار مضر میدانند -اطرافیان متناسب با شرایط اطلاعات گزینش شده را به زمادار منتقل و او را به عکس العملی از پیش تعیین شده وادار میکنند نتیجه آنکه افرادی لایق و صالح از اطراف زمامدار حذف و برای تصدی مسئولیتها فراموش شده و در نتیجه ارائه تصاویر وارونه از واقعیات, اقدامات نمایشی از تقدس و اعتماد و تصمیم گیری در فضای توهم خود ساخته , زخمهایی کهنه موقعی باز شود که هیچ راهی برای مداوا ندارد. وجود مقتدرانه زمامدار بخصوص در جوامع انقلابی که در مرحله گذار از یک نظام حذف شده به یک نظام تولد یافته قرار دارند , ضروری است اما به تدریج و با ایجاد ثبات در حوزه قوانین ضرورت قانون پذیری بیشتر شده و عدول ازآن موجب سلب اعتماد عمومی و پیدایش نقاط مبهم در بافت تشکیلاتی نظام میگردد. عکس العملهای کوچک در مقابل اتفاقات بزرگ , عکس العملهای بزرگ در مقابل اتفاقات کوچک , بی عدالتی و افتادن در دام خود اغفالی منجر به بدبینی عمومی , ذهنیتهای غلط نسبت به شخص زمامدار , سلب اعتماد عمومی , یاس و سرخوردگی و ازهمه بدتر خود کامگی میگردد.

ابن خلدون که از معتقدان به حتمی الزوال بودن دولتهاست, یکی از دلایل خود را چنین برمی شمرد: "بطور طبیعی دولتها خود کامه میشوند, چون اساس نظام سیاسی مبتنی بر تفوق و غلبه است . چرا که خود کامگی ناشی از غرایز انسان است ...طبع نظام سیاسی با استبداد سازگار است , چرا که سیاست مبتنی بر قدرت است ." راه حل پیشگیری از وقوع چنین فضایی روشن و مشخص است .دایره خودی راباید گسترش داد. استاد جعفری در کتاب ترجمه و تفسیر نهج البلاغه حتمی دانستن تغییرات را ناشی از طبع انسانها میداند . چرا که هیچ حکومتی قدرت دگرگون شدن را نمیتواند از مردم سلب کند.

نگاهی به رخدادهای امروز نشان میدهد که هاله خاکستری یک نگرانی غیر واقعی نیست .

هر سال در سالگرد تشكيل كابينه نام چند وزير و مدير خط می خوردوشایددر پایان اين چهار سال جز رئيس و چند مشاور ارشد دولت نام و نشاني از آن كابينه‌اي كه در سال 1384 به سختي از مجلس راي اعتماد گرفت، نماند. نگرانی جدیدی در حال شکل گیری است :در شيوه مدیریت رئیس جمهور اين هيات‌وزيران نيست كه در راس قوه مجريه است. وزيران او در واقع بر صندلیهای کابینه نشسته اند نه بر کرسی های کابینه و رئیس جمهور , رئيس دو دولت است: دولت پيدا و دولت پنهان. دولتي كه ما مي‌بينيم و دولتي كه ما نمي‌بينيم. حاشیه دولت اصلي‌ترين مديران دولت هستند كه فراتر از وزرا بر امور قانوني، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اجرايي كابينه اشراف دارندو از دولت آشكار قدرتمندترند. ظاهرا طرح‌ها و حرف‌ها از اين دولت سايه بيرون مي‌آيد. طي همين برنامه‌هاست كه ستاد رايحه خوش‌خدمت شكل مي‌گيرد و دبیر ستاد اگر نتوانست جوان اول شوراي شهر شود جوان اول صنعت ايران مي‌شود و در مقام مديريت پارس‌خودرو پيشنهاد ادغام كليدي شركت‌هاي خودروسازي را مي‌دهد و سرانجام معادلا‌ت وزارت صنايع چنان دگرگون مي‌شود كه وزير تغيير مي‌كند. ادامه چنین وضعیتی به صلاح هیچ کس نیست و برای رفع نگرانیها باید حاشیه رئیس جمهور از هاله خاکستری بیرون آمده و شفاف برنامه بدهد و جایگاه خود را در ساختار قانونی کشور تعیین کند.خواهیم دید که قدرت حاشیه رئيس‌جمهور در نهان بودن آن است.