ایران پدیدآورنده فناوری‌های نامتقارن

پیام کلیدی نهفته در کپی‌برداری پهپادی آمریکایی‌ها، فراتر از انطباق‌پذیری ایران است، این اقدام به‌وضوح ظرفیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ایران در ابداع و نوآوری سلاح‌های پیشرفته را مستند می‌کند؛ موضوعی که موجب بهت و حیران امریکا شده است. ایران همچنین نشان داد ظرفیت‌های پنهانی برای در دست گرفتن ابتکار عمل را در هر جنگی علیه خود دارد و می‌تواند با شگفتانه‌های جدید در تولیدات صنایع نظامی، امریکا و غرب را در جنگ‌ها غافلگیر کند.

جوان آنلاین: رونمایی از پهپاد کپی‌شده شاهد ۱۳۶ ایرانی به دست مدعیان قدرت برتر نظامی در جهان، جلوه‌ای از توانمندی‌های نظامی منحصر‌به‌فرد همراه با آینده‌نگری و هوشمندی متخصصان ایرانی را نزد همگان روشن ساخت، زیرا از یک سو دستیابی ایران به این سلاح پیشرفته و بومی کردن آن زیر شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی بیانگر حرکت بلامنازع نیرو‌های مسلح ایران در تجهیز و ارتقای به‌روز توانایی نظامی است. از سوی دیگر، آگاه بودن و پیش‌بینی ایران از تغییرات فزاینده قواعد کلاسیک جنگ و مدرن شدن نبردها، نشان می‌دهد اتاق فکر نظامی ایران تا چه اندازه قابلیت انطباق با پیشرفته‌ترین سلاح‌های انحصاری را دارد.

اما پیام کلیدی نهفته در این کپی‌برداری پهپادی، فراتر از انطباق‌پذیری ایران است، این اقدام به‌وضوح ظرفیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ایران در ابداع و نوآوری سلاح‌های پیشرفته را مستند می‌کند؛ موضوعی که موجب بهت و حیران امریکا شده است. ایران همچنین نشان داد ظرفیت‌های پنهانی برای در دست گرفتن ابتکار عمل را در هر جنگی علیه خود دارد و می‌تواند با شگفتانه‌های جدید در تولیدات صنایع نظامی، امریکا و غرب را در جنگ‌ها غافلگیر کند.

استفاده ایران از پهپاد‌های پیشرفته و بلامنازعش در نفوذ به عمق سرزمین‌های اشغالی و گذر آنها از لایه‌های چندگانه پدافندی توانست برتری عملیاتی ایران در عرصه هوایی را تضمین کند. پیش از آن، نقش پهپاد‌های ایرانی به ویژه شاهد ۱۳۶ در یکی از مهم‌ترین جنگ‌های اروپا از زمان جنگ جهانی دوم یعنی جنگ روسیه و اوکراین، توانایی ایران در تغییر معادلات حاکم بر جنگ را روشن ساخت و جایگاه ایران را به‌عنوان پدیدآورنده فناوری‌های نامتقارن تثبیت کرد، بنابراین تجربه موجود در قدرت بالا، کارایی نافذ و بومی بودن پهپادها، نگرانی‌هایی جدی را در واشینگتن و تل‌آویو برانگیخت و کپی‌برداری از شاهد ۱۳۶ واکنشی برای رفع این نگرانی معنا می‌شود.

اعتراف به ناکارآمدی فشار علیه ایران

وقتی ارتش امریکا از پهپاد‌های شاهد۱۳۶ الگوبرداری کرده و حتی نمونه واقعی آن را در کنگره نمایش می‌دهد، ناخواسته بر شکست تحریم‌ها در مهار نوآوری نظامی ایران مهر تأیید می‌زند، زیرا محدودیت‌های بین‌المللی، ایران را از مسیر رشد خود در تجهیز سلاح‌های پیشرفته بازنداشته و حتی یک گام بالاتر، این کشور را وادار به ساخت سلاح‌های مبتنی بر سادگی، هزینه کم و کارایی بالا کرده است. در واقع، تحریم‌ها سبب تولید نوع منحصر‌به‌فرد و بومی از علوم مهندسی نزد کارشناسان ایرانی شده است. این موضوع، الگویی از تبدیل تهدید به فرصت را نشان می‌دهد که هم‌اکنون مورد توجه تحلیلگران نظامی جهان قرار گرفته است. علاوه بر آن، این کپی‌برداری، تلاش‌های غرب به رهبری امریکا برای معنازدایی از «ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای» را به چالش می‌کشد. آنها در تلاش هستند از یک سو با اعمال تحریم‌های شکننده و مانور‌های دیپلماتیکی، چون مذاکره و از سوی دیگر با تحمیل جنگ و عملیات نظامی، قدرت منطقه‌ای ایران را تضعیف و همچنین از توسعه قدرت ایران در منطقه جلوگیری کنند.

امریکا در خواب تصاحب بازار تسلیحاتی ایران

معرفی پهپاد کپی‌شده از سوی امریکا، نشان‌دهنده تقاضای رو به رشد برای پهپاد‌های مقرون به صرفه و ثمربخش مانند پهپاد‌های سری شاهد ایران در جهان است.

امروز ایران به بخشی از بازار جهانی تسلیحات تبدیل شده است و چندین کشور قبلاً برای خرید دسته‌هایی از پهپاد‌های ایرانی درخواست داده بودند. ایران همچنین یک کارخانه تولید پهپاد در تاجیکستان تأسیس کرد که جایگاه آن را در منطقه تقویت کرده و تهران را قادر می‌سازد نیاز‌های مشتریان خود را در سطح تسلیحاتی برآورده کند. توسعه صنعت تسلیحات ایران همچنین می‌تواند به این کشور که از نظر اقتصادی با مشکلاتی مواجه است، کمک کند بر بسیاری از موانع تولید و توسعه پیش روی خود غلبه و نفوذ سیاسی خود را در منطقه تقویت کند؛ چیزی که تحت عنوان دیپلماسی تسلیحاتی شناخته می‌شود، از این رو امریکا با آگاهی از خطرات توسعه و صادرات این نمونه منحصر‌به‌فرد در جهان، بازار صادراتی ایران را هدف قرار داده و می‌کوشد با رونمایی از این پهپاد و استفاده از ابزار‌های سیاسی، مشتریان ایران را وادار به خرید این پهپاد از واشینگتن کند، بنابراین معرفی این پهپاد به نوعی تهدیدی پنهان علیه ایران تلقی می‌شود که در دسته فشار‌ها و تحریم‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد. غافل از اینکه این پروژه از هم اکنون محکوم به شکست است، چراکه پهپاد کپی‌شده امریکایی نه از حیث کارایی و نه از حیث قیمت تمام شده، قدرت رقابت با پهپاد ایرانی شاهد ۱۳۶ را ندارد. یکی از ویژگی‌های پهپاد شاهد۱۳۶ هزینه نسبتاً پایین آن است و ارزیابی‌ها نشان می‌دهد هزینه هر پهپاد شاهد معمولاً تا ۵۰هزار دلار است. شاهد۱۳۶ به عنوان یک پهپاد انتحاری معرفی و از یک پایگاه زمینی پرتاب می‌شود و تا رسیدن به فاصله مشخصی از هدف به پرواز خود ادامه می‌دهد. این پهپاد می‌تواند تا ساعت‌ها بر فراز منطقه مورد نظر گشت‌زنی کند و بعد از یافتن هدف، مانند یک موشک خودش را پرتاب می‌کند. مأموریت اصلی این پهپاد، حمله به اهداف ثابت زمینی است که مختصات آنها معمولاً مشخص می‌شود، اما در برابر اهداف متحرک بی‌اثر است. از نظر مشخصات فنی، پهپاد شاهد۱۳۶ کلاهک انفجاری با قدرت انفجاری بسیار بالا دارد. شاهد معمولاً در دسته‌ای از پهپاد‌ها پرتاب می‌شود که آن را قادر می‌سازد از تشکیلات پدافندی دشمن برای رسیدن به هدف خود فرار کند. سامانه‌های رهگیر مجبورند برای مقابله با این پهپاد از موشک استفاده کنند که هزینه آنها بسیار گران‌تر از خود پهپاد است و اغلب پهپاد‌های شاهد به شکل گروهی پرتاب و در رسیدن به هدف خود موفق می‌شوند.

مزیت پهپاد‌ها در جنگ

استفاده از پهپاد‌ها در جنگ نامتقارن، علاوه بر ارزان‌قیمت بودن، از ویژگی‌های دیگری نیز برخوردار است. پهپاد‌ها سلاح‌های بسیار انعطاف‌پذیر و پویا هستند و می‌توانند با طیف وسیعی از سناریو‌ها و اهداف سازگار شوند، مأموریت‌های نظارتی انجام دهند و اطلاعات مربوط به حرکات، نیروها، زیرساخت‌ها و اهداف دشمن را در زمان کوتاه جمع کنند. پهپاد‌ها همچنین می‌توانند موشک‌ها یا بمب‌ها را با خود حمل کنند و اهداف راهبردی دشمن را مورد حمله قرار دهند و همچنین قادر به انجام حملات هوایی بسیار دقیق هستند. از سوی دیگر، این واقعیت وجود دارد که احتمالاً جبهه خودی در صورت انجام حملات شیمیایی، بیولوژیکی، پرتوی و هسته‌ای از سوی دشمن یا گروه‌های تروریستی از آمادگی لازم برخوردار نباشد. علاوه بر این، همواره احتمال بروز نقص فنی در انبار‌های تسلیحاتی یا بروز سوانح فنی ناخواسته هنگام حمل‌و‌نقل مهمات یا سامانه‌های تسلیحاتی وجود دارد، به همین دلیل، استفاده از پهپاد‌ها در چنین شرایطی مفید واقع می‌شود، زیرا پهپاد‌ها ضمن ارائه نظارت زمان واقعی می‌توانند حضور انسان‌ها در محیط‌های مضر و خطرناک را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند.

از طرفی، جنگ‌های مدرن کنونی نشانگر تأثیر پهپاد‌ها در تغییر معادلات جنگ است. آنچه مشهود است اینکه مهمات پرسه‌زن به هسته جنگ‌های آینده تبدیل می‌شوند. اکنون به جرئت می‌توان گفت که پهپاد‌ها نقش اصلی را در عملیات متعارف ضدتروریسم و ضدشورش‌های مسلحانه برعهده‌گرفته‌اند. با افزایش پیچیدگی‌ها و سطح تهدید‌ها در جبهه جنگ، انواع پهپاد‌ها و در اندازه‌های مختلف به‌منظور ساده‌سازی و قابل پیش‌بینی ساختن درگیری در جریان عملیات حساس به کار گرفته می‌شوند. پهپاد‌ها به سربازان امکان می‌دهند ضمن ایمن ماندن از خطرات، تصمیمات آگاهانه‌تری اخذ کنند و کارایی عملیاتی خود را به شکل چشمگیر افزایش دهند، همچنین این نتیجه‌گیری موجود است که سامانه‌های ضدپهپاد به‌منظور دفاع در برابر آنها نیز از اهمیت روبه تزایدی برخوردار است.

منبع: روزنامه جوان