رئیس‌جمهوری در دیدار جمعی از اعضای جبهه اصلاحات:
آماده‌ایم حتی با اپوزیسیون هم گفتوگو کنیم
زشکیان در سخنانی که می‌توان آن را دعوت به آرامش گفتار یا دعوت به کاهش تنش‌ها و جدال‌های سیاسی تعبیر کرد، گفت: «باید از ورود به موضوعات تفرقه‌برانگیز پرهیز شود.»
روز گذشته اعضای جبهه اصلاحات ایران با رئیس‌جمهوری دیدار کردند. برخی از حاضران در گفت‌و‌گوها و یادداشت‌هایی، جزئیات مباحث مطرح‌شده در این دیدار را با «ایران» در میان گذاشتند. مطابق گزارش اعضای جبهه اصلاحات، قرار است این نشست با فعالان سیاسی اصولگرا هم برگزار شود. بنابراین، چه نشست دیروز و چه نشست آتی با اصولگرایان، نوید خوبی برای مسأله‌ای مهم یعنی حفظ انسجام ملی است. جنگی که اسرائیل با حمایت آمریکا بر ایران تحمیل کرد، همچون آفتاب وسط روز، نشان داد که ایران برای دوام و پایداری، تکیه‌گاهی جز خود ایران ندارد. جنگ باعث شد تا حرف‌ها درباره ضرورت انسجام، از نان شب و حتی از رفع ناترازی‌ها هم مهم‌تر شود. اما حفظ انسجام، عوامل و دلایلی دارد. از جمله عوامل و دلایل آن، دولت و اقدامات دولت، اصلاح‌طلبان و رویکرد اصلاح‌طلبان و اصولگرایان و رویکرد آنان است. اما نکته مهم‌تر که در جلسه دیروز مطرح شد، نقش و سهم ساختارهای رسمی برای چنین انسجامی است. انسجام به این معنی است که رقابت‌های سیاسی پذیرفته شده، با ابزارهای قانونی و حقوقی دنبال شود. اینکه رئیس‌جمهوری عنوان کرد «دستگاه‌های امنیتی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که یکی از ترفندهای دشمن، انگ‌زنی به نخبگان و طرد آنها از مسائل کلان کشور است»، یعنی ضرورت‌های انسجام در ساختارهای رسمی هم پذیرفته شده است. به هر رو، امروز است که مردان و زنان سیاست ایران، باید کنش تاریخی خود را بروز دهند؛ اینکه حرف و عمل آنان درنهایت به سود ایران منسجم و متحد است، یا در مسیر تفرقه و تشتت.
اصلاحات، پیچیده و زمان‌بر است
گویا زمان تعیین‌شده برای هر سخنران، 3 دقیقه بود، اما اگر هر صحبت زمان بیشتری را به خود اختصاص می‌داد، مثلاً به 5 دقیقه می‌رسید، برگزارکنندگان جلسه تذکر می‌دادند، اما این رئیس‌جمهوری پزشکیان بود که مانع قطع سخنرانی می‌شد و می‌خواست که صحبت‌ها ادامه یابد و حرف‌ها تمام و کمال بیان شود. بنابه آنچه حاضران با «ایران» در میان گذاشتند، بخش عمده اظهارات رئیس‌جمهوری در این نشست، پاسخ‌هایی بود به مطالبی که حاضران مطرح کردند. رئیس‌جمهوری در ابتدای سخنان خود، به این واقعیت مهم، تاریخی و درس‌آموز اشاره کرد که «مسیر اصلاحات مسیر پیچیده‌ای است.» مسعود پزشکیان با بیان اینکه «برخی سخنان در بیان، آسان و ساده جلوه می‌کنند، اما اجرای آنها در عرصه عمل به‌مراتب دشوارتر است»، افزود: «اصلاحات فرآیندی زمان‌بر محسوب می‌شود و برخی تغییرات ممکن است یک دهه زمان نیاز داشته باشند.»
این سخن پزشکیان، احتمالاً برای اصلاح‌طلبان حاضر، مهم و قابل لمس باشد که دغدغه‌های اصلاحی خود را در چند دهه گذشته دنبال کرده‌اند.
دولت، وارث ناترازی
رئیس‌جمهوری در واکنش به دغدغه ناترازی که از سوی حاضران طرح شد، با بیان اینکه «امروز دولت وارث بسیاری از ناترازی‌های گذشته است و در بسیاری از زمینه‌ها با مشکل مواجه هستیم»، گفت: «از روز اول ورود به دولت، درباره موضوع انتقال پایتخت پیشنهادهایی مطرح کردیم، اما برخی به جای توجه به واقعیت‌ها، شروع به انتقاد از مواضع دولت کردند، در حالی که از نظر علمی و کارشناسی، امکان ادامه بقای تهران به‌عنوان پایتخت وجود ندارد.» وی گفت: «بر اساس گزارش‌های کارشناسی، فرونشست زمین در برخی مناطق به 30 تا 40 سانتیمتر در سال رسیده و این یک فاجعه بزرگ برای کشور محسوب می‌شود.»
به زبان مشترک نرسیدیم
رئیس‌جمهوری با تأکید مجدد بر لزوم هم‌افزایی فکری و گفتمانی در فرآیند اصلاحات تصریح کرد: «با وجود آنکه یک سال است به‌صورت مستمر در جلسات مختلف آموزشی و تصمیم‌سازی شرکت می‌کنیم، اما در برخی موارد هنوز به زبان مشترک نرسیده‌ایم. گرچه تمامی مسئولان با رویکرد دولت همراه هستند و مسیر را با هم جلو می‌رویم، اما دستیابی به همفکری واقعی و مؤثر نیازمند استمرار گفتوگو و انسجام نظری است.»
پزشکیان در سخنانی که می‌توان آن را دعوت به آرامش گفتار یا دعوت به کاهش تنش‌ها و جدال‌های سیاسی تعبیر کرد، گفت: «باید از ورود به موضوعات تفرقه‌برانگیز پرهیز شود.»
رئیس‌جمهوری درعین حال، یک راه عملی هم برای رسیدن به انسجام پیشنهاد کرد، راهی که بر نوعی ازخودگذشتگی و دیگرخواهی مبتنی است. وی گفت: «کوتاه آمدن هر دو طرف در موضوعات اختلاف‌زا به معنای نزدیک شدن به یک راه‌حل واقعی است و این همان جوهره اصلاحات است؛ یعنی هر کسی از موضع خود یک قدم کوتاه بیاید.»
البته که پزشکیان «بر آمادگی دولت برای تعامل سازنده با همه جریان‌ها» تأکید کرد، و بالاتر از آن، گفت که «امروز حتی آمادگی داریم بر مبنای انصاف و عدالت با اپوزیسیون نیز گفتوگو کنیم، چرا که حل مسائل کشور نیازمند گفتوگو و نه تقابل است.»
آزادی زندانیان در دستور کار دولت
پزشکیان همچنین در واکنش به یکی دیگر از مطالب مطرح شده در این نشست، با اشاره به اینکه «پیگیری موضوعات مربوط به زندانیان در دستور کار دولت قرار دارد و این روند با رعایت موازین قانونی و انسانی دنبال می‌شود»، به تجربه وحدت ملی در جریان عبور از بحران اخیر اشاره و تأکید کرد: «یکی از مظاهر واقعی عبور عزتمندانه از جنگ، واگذاری اختیارات به استانداری‌ها در خلال بحران بود؛ جایی که هر استانداری می‌توانست به‌مثابه یک رئیس جمهوری برای استان خود عمل کند.»
پزشکیان با اینکه همدلی و هماهنگی را شرط عبور از موانع دانست، به برخی موفقیت‌های ناشی از این همدلی اشاره و تصریح کرد: «اگر هماهنگی میان دولت و رهبری وجود نداشته باشد و گفتارها یکی نباشد، هزینه تفرقه و اختلاف به‌مراتب بیشتر از هزینه وحدت و انسجام خواهد بود. اگر حضور و حمایت‌های رهبری نبود، امکان انتصاب استاندار اهل سنت در استان‌هایی مانند کردستان و سیستان و بلوچستان هرگز فراهم نمی‌شد.»
جمع بندی نیروهای امنیتی
رئیس جمهوری در واکنش به اظهارات یکی از حاضران مبنی بر اینکه «هر نقدی عمدتاً مخالفت و مخالف خوانی تلقی می‌شود، درحالی که در همین شرایط ما سرداران بزرگ خود را از دست دادیم»، به تغییر رویکرد نهادهای امنیتی کشور اشاره کرد و گفت: «امروز دستگاه‌های امنیتی نیز به این جمع‌بندی رسیده‌اند که یکی از ترفندهای دشمن، انگ‌زنی به نخبگان و طرد آنان از مسائل کلان کشور است، در حالی که حفظ نخبگان، سرمایه‌گذاری راهبردی برای آینده ایران است.»
پزشکیان البته یکسویه به این ماجرا اشاره نکرد، بلکه به نقش اساسی احزاب و گروه‌های سیاسی در پیشبرد اصلاحات هم اشاره و تصریح کرد: «احزاب و گروه‌ها باید به شیوه اصلاحی عمل کنند و این نگاه اصلاحی، نه به معنای صدور دستور و تحقق فوری، بلکه به معنای پذیرش ماهیت تدریجی تحولات و حرکت در مسیر گفتوگو، صبر و پیگیری است.»
آنچه اصلاح‌طلبان مطرح کردند
پیش از سخنان پزشکیان جمعی از اعضای جبهه اصلاحات ایران دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را مطرح کردند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حاضران با قدردانی از نقش دولت در تأمین مایحتاج مردم در جنگ و مقابله با نقشه‌های دشمن برای ایجاد شورش‌های شهری، بهره‌گیری از تجربیات این دوره در برابر تهدیدهای بزرگ را ضروری خواندند. اعضا با اشاره به تحولات حوزه‌های جنگ روانی، تکنولوژی نظامی، عملیات‌های اطلاعاتی و جاسوسی، خواستار آمادگی ساختاری و حرکت به‌سوی اصلاحات بنیادین به جای آشفتگی گفتمانی شدند. اعضاى جبهه اصلاحات ایران خواستار استفاده از ظرفیت مجامع جهانی برای کاهش هزینه‌های بین‌المللی، تقویت راهبرد توسعه همه‌جانبه و تعامل با جهان به جای راهبرد ستیز و بقا شدند و تأکید کردند که همبستگی ملی و قدم گذاشتن در مسیر مذاکره می‌تواند موجب وفاق و تقویت وحدت داخلی شود. مستندسازی جنایات رژیم صهیونیستی، رسیدگی به بازماندگان، خروج از وضعیت بی‌تصمیمی و انتخاب راهبردی جدید در اداره کشور از دیگر دغدغه‌های مطرح‌شده حاضران بود. تأکید بر پرهیز از اصلاحات قطره‌چکانی، تقویت آشتی ملی، اصلاح ساختار اداری و سازمان گزینش کشور و شکل‌گیری بنیان‌های مشارکت اجتماعی از جمله دیگر مطالبات صریح حاضران بود.
روایتی از دیدار جبهه اصلاحات با پزشکیان
محمد نیشابوری رئیس شورای سیاسی حزب اسلامی کار
دیروز به دعوت دکتر پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران، برخی از اعضای جبهه اصلاحات میهمان ایشان بودیم. در ابتدای جلسه، رئیس جبهه اصلاحات گزارشی از تدوین راهبردهای پیشنهادی جبهه به دولت چهاردهم را تشریح کرد. پس از آن تعدادی از حاضران دیدگاه‌های خود و مردم عزیز ایران در حوزه‌های مختلف را با رئیس جمهوری در میان گذاشتند. نقطه ثقل همه دیدگاه‌های مطرح شده، ضرورت تغییر ریل کشور در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، بین‌الملل و اجتماعی بود. اتفاق نظر کاملی وجود داشت مبنی بر اینکه با رویه‌های گذشته نمی‌توانیم به نتیجه برسیم. یا اینکه، از دامن زدن به اختلافات داخلی و اتهام زنی به نخبگان عرصه‌های مختلف، جز آسیب چیزی به کشور نخواهد رسید. گفته شد که باید توسعه همه جانبه، محور همه تصمیم سازی‌ها و تصمیم گیری‌ها باشد. تأکید شد که با محروم کردن کشور از ظرفیت نخبگان و توانمندان عرصه‌های مختلف، شمشیر در دستان زنگیان مست بیگانه قرار می‌گیرد و آنچه نباید بشود؛ متأسفانه می‌شود. تصریح شد که امروز اصلاحات پای نظام و تمامیت ارضی کشور ایستاده است، راهی جزاصلاحات هدفمند و گسترده در ساختارهای تصمیم‌گیری نیست و اینکه نمی‌توان پشت درهای بسته نشست و برای نسل «Z» و جوانان یا زنان، بازنشستگان، دانشجویان و اساتید کشور یا کارگران و معلمان نسخه پیچید. در این جلسه تأکید شد که نباید چون گذشته که فرصت سوزی کرده ایم، فضای اتحاد و انسجام ملی ایجاد شده را، بار دیگر دچار خدشه و نقصان کنیم. بلکه باید حرف و سخن واحد از بدنه نظام شنیده شود. از جمله اینکه فرآیند حضور کارشناسان در صداوسیما بازنگری شود. در این جلسه حاضران تأکید کردند که هنوز داغ و درد از دست دادن سپهبد باقری‌ها از روح و جان ما زدوده نشده است و چه بسا 50 سال طول بکشد تا بتوانیم یک فرمانده نظامی عالی رتبه را پرورش دهیم. همچنان که بیش از این به درازا خواهد کشد تا بتوانیم جای خالی دانشمندان ارزشمند این مرز و بوم را با جوانان رشید ترمیم کنیم.
حرف اصلی حاضران در این نشست، این بود که در حقیقت ما بیش از اینکه از دشمن صهیونی و ارباب او ضربه خورده باشیم، از بی‌تدبیری‌ها و ناترازی عقل خود ضربه خوردیم. اما هنوز فرصت هست تا بار دیگر برخیزیم و ایران را تبدیل به سرزمینی شایسته کنیم.
در این دیدار، خوشبختانه دکتر پزشکیان نیز با سعه صدر مثال زدنی همه نکات را شنید و در چند جمله محوری و اساسی با دغدغه‌های جمع حاضر همراهی کرد و نکاتی را یادآورشد. از جمله آنکه گفت اصلاحات، فرآیندی گام به گام و زمان براست. دوم اینکه همگرایی بسیارمناسبی میان ارکان حاکمیت ایجاد شده است. رئیس جمهوری گفت که رهبر معظم انقلاب با تمام قدرت از دولت حمایت می‌کنند. یا اینکه برای مسأله زندانیان نیز تمهیداتی درحال انجام است.
دکتر پزشکیان در پایان صحبت، جمله جالب توجهی گفت که عیناً آن را نقل می‌کنم. رئیس جمهوری اظهارکرد: «امروز دستگاه‌های امنیتی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که یکی از ترفندهای دشمن، انگ‌زنی به نخبگان و طرد آنان از مسائل کلان کشوراست، درحالی که حفظ نخبگان، سرمایه‌گذاری راهبردی برای آینده ایران است.»
امید تازه به ظرفیت دولت برای عبور از بحران ها
آذر منصوری رئیس جبهه اصلاحات
در پی جنگ ۱۲روزه که یکی از سخت‌ترین آزمون‌های امنیتی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر شناخته می‌شود، پرسش‌های مهمی پیش روی تحلیلگران، نخبگان و مسئولان قرار گرفته است. از جمله اینکه چگونه به‌‌رغم تلاش‌های گسترده دشمنان برای ایجاد بی‌ثباتی و فروپاشی داخلی، پروژه براندازی شکست خورد و کشور توانست انسجام خود را حفظ کند؟ دشمنان پس از آغاز تجاوز نظامی، به‌سرعت دستور شورش‌ها را صادر کردند و تصور می‌کردند می‌توانند الگوی سوریه را در ایران هم پیاده کنند. اما آنچه در عمل رخ داد، شکل‌گیری نوعی همبستگی اجتماعی بود که حول محور منافع ملی و حفظ تمامیت ارضی شکل گرفت. در همین چهارچوب، جبهه اصلاحات ایران نشستی مهم با رئیس‌جمهوری برگزار کرد تا با ارائه تحلیلی از وضعیت موجود، بسته‌ای از پیشنهادهای راهبردی را که حاصل جمع‌بندی مجمع عمومی جبهه بود، تقدیم ایشان کند. این بسته به صورت مکتوب به دفتر ریاست‌جمهوری تحویل داده شد. در این جلسه، سناریوهایی متفاوت ـ از بدبینانه تا خوش‌بینانه ـ مطرح و راهکارهایی برای تحقق سناریوهای مطلوب پیشنهاد شد. طبق اعلام جبهه اصلاحات، محتوای کامل این پیشنهادها بزودی منتشر خواهد شد. از سوی دیگر، گزارش رئیس‌جمهوری از اقدامات انجام‌شده ـ اگرچه بخشی از جزئیات داخلی آن هنوز منتشر نشده است ـ امید تازه‌ای نسبت به ظرفیت دولت برای عبور کشور از بحران‌های ساختاری ایجاد کرده است. اقداماتی از قبیل تلاش برای رفع ناترازی‌های اقتصادی، پیگیری آزادی زندانیان سیاسی، تلاش برای حل مسأله حصر و تمرکز بر رویکرد تعامل با جهان به جای تقابل، از گام‌هایی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز احیای اعتماد عمومی شوند. نکته مهم دیگری که در این نشست مطرح شد، به هشدار صریح دکتر پزشکیان باز می‌گردد. وی تأکید کرد، امروز حتی دستگاه‌های امنیتی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که یکی از ترفندهای دشمن، حذف نخبگان از عرصه تصمیم‌سازی کشور با انگ‌زنی و تخریب است. در حالی‌که حفظ نخبگان، سرمایه‌گذاری راهبردی برای آینده ایران محسوب می‌شود. در مجموع، با توجه به آنچه در این جنگ گذشت و نقش دولت در مدیریت بحران، این فرصت فراهم آمده تا از همبستگی اجتماعی به وجود آمده، پلی به سوی وفاق و آشتی ملی، اصلاح حکمرانی و تقویت سرمایه اجتماعی کشور زده شود. موفقیت این دولت در مسیر حل بحران‌ها، به معنای موفقیت کلیت نظام است. چنانکه رهبری نیز تصریح کرده‌اند: «موفقیت این دولت، موفقیت نظام است.» اکنون بیش از هر زمان، لازم است مجموعه حاکمیت با تغییر برخی رویکردها، مسیر ترمیم رابطه با جامعه را در پیش گیرد. هر ساختار، قانون و نگاهی که موجب تعمیق شکاف میان مردم و حاکمیت می‌شود، باید مورد بازنگری قرار گیرد. زیرا نظام، جدای از مردم، معنایی ندارد.
حساب منتقدان از دشمن جدا شود
محمد سالاری دبیرکل حزب همبستگی ایران اسلامی
جبهه اصلاحات ایران پس از وقفه‌ای نسبتاً طولانی جلسه خود را با حضور رئیس‌جمهوری برگزار کرد؛ نشستی که حال و هوای متفاوتی داشت و نشان از تغییرات محسوس پس از جنگ اخیر داشت. اعضای جبهه نسبت به وضعیت کشور ابراز نگرانی کردند و تأکید داشتند که ایران بعد از این جنگ، دیگر مثل گذشته نیست. آنان تأکید کردند که سیاست‌ها و رویکردهای جاری نیازمند بازنگری است؛ چرا که همبستگی ملی مثال‌زدنی مردم در مقابله با رژیم صهیونیستی نشان داد همچنان امید به همراهی جامعه با نظام وجود دارد، مشروط به اصلاحات و برداشتن موانع پیش روی مردم و منتقدان.
یکی از نکات مهم این جلسه، تأکید بر جداکردن حساب منتقدان از دشمن مشترک بود. جبهه اصلاحات یادآور شد بسیاری از منتقدان سیاسی اگرچه با نظام اختلاف دارند اما علیه رژیم صهیونیستی متحد و همصدا بوده‌اند. از طرفی، ضعف‌های ساختاری در نظام گزینش و تصمیم‌گیری و همچنین کاستی‌های امنیتی، مورد اشاره قرار گرفت. اعضای جبهه اصلاحات به رئیس‌جمهوری توصیه کردند که به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی و بالاترین مقام اجرایی، باید پیشگام تغییرات بنیادین باشد. آنان از عملکرد دولت در تأمین مایحتاج عمومی و حفظ امنیت در ایام جنگ قدردانی کردند اما یادآور شدند که شرایط پس از جنگ فرصتی تاریخی برای بازسازی و اصلاح رویه‌ها است.
در این جلسه، بسته‌ای در چند محور ارائه شد که درخواست‌های اصلی آن شامل آزادی زندانیان سیاسی، تسهیل بازگشت ایرانیان خارج از کشور، تأکید بر نقش رسانه ملی به عنوان رسانه‌ای فراگیر برای همه جریان‌ها و ضرورت پیگیری استراتژی تعامل سازنده با جهان بود.
تغییر در حکمرانی؛ مسیر تدریجی، اما قطعی
حسن رسولی عضو بنیاد امید ایرانیان:
در نشست روز گذشته جبهه اصلاحات با دکتر پزشکیان، مشخص شد که رئیس‌جمهوری در مواجهه با ضرورت ایجاد تغییرات در رویکردهای حکمرانی، تردیدی ندارد و گام‌هایی نیز در این مسیر برداشته است. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد هماهنگی برای تعلیق اجرای قانون «عفاف و حجاب»، ورود به مذاکرات با آمریکا و مواردی از این دست اشاره کرد. با این حال، آقای پزشکیان بر این باور است که تحقق این راهبرد در سطح ملی، نیازمند اجماع و همراهی همه ارکان، مراجع تصمیم‌گیر و مسئولان کشور است. به همین دلیل، وی ترجیح می‌دهد تا در این مرحله، از رسانه‌ای شدن زودهنگام برخی مسائل و همچنین از هرگونه شتاب‌زدگی پرهیز کند. چرا که ایجاد تکانه‌های ناگهانی، ممکن است به تقویت تصور وجود شکاف در کشور، آن هم در شرایط حساس کنونی دامن بزند. رئیس‌جمهوری به عنوان سیاستمداری صادق و صریح، تلاش دارد فاصله‌ای میان گفتار و رفتار خود، دست‌کم در چهارچوب قوه مجریه، باقی نگذارد. او به دنبال اجرای یک گفتمان فراگیر بر مبنای وفاق است و نمونه روشن آن را می‌توان در انتصاب استانداران قومی و مذهبی مشاهده کرد؛ جایی که پس از اقناع شخصی، موفق شده سایر نهادهای بالادستی را نیز با خود همراه سازد. هرچند تعیین اندازه این همراهی وابسته به شاخص‌های متفاوتی است، اما با توجه به شناختی که از منظومه فکری و مدیریتی دکتر پزشکیان وجود دارد، روشن است که او قصد دارد در جایگاه مقام دوم کشور، مأموریت‌هایش را از مسیر تعامل، متقاعدسازی و اقناع پیش ببرد. این رویکرد هرچند ممکن است کندتر از روش‌های مستقیم و قهری باشد، اما می‌تواند دستاوردهای پایدارتری را در فضای سیاسی و اجتماعی کشور به همراه داشته باشد. تشخیص کارشناسی ما نیز بر همین مبناست.
روزنامه ایران
دیدگاه تان را بنویسید