کالابرگ در برنامه رفاهی دولت | پرداخت کالابرگ ماهانه شد؟

طرح کالابرگ الکترونیک از سال ۱۴۰۱ به‌عنوان جایگزینی برای سیاست ارز ترجیحی معرفی شد. هدف آن تثبیت قیمت حداقل ۱۰ قلم کالای اساسی برای خانوارها بود. اما در عمل، اجرای این سیاست با تغییراتی همراه شد و امروز به‌عنوان یک یارانه مضاعف شناخته می‌شود.
اکنون دولت در تازه‌ترین تصمیم خود اعلام کرده که از این پس کالابرگ به‌صورت ماهانه تخصیص خواهد یافت. این تصمیم به ظاهر جذاب، اما با پرسش‌های جدی درباره منابع مالی و پیامدهای اقتصادی همراه است.

کالابرگ ماهانه؛ وعده‌ای تازه یا سیاستی پایدار؟

اظهارات رئیس‌جمهور

در دیدار اخیر اعضای دولت با رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور گفت:

«مصمم هستیم هر ماه به مردم کالابرگ داده شود تا هزینه‌های معیشتی اقشار آسیب‌پذیر کاهش یابد.»

وضعیت فعلی

• تاکنون سه مرحله کالابرگ پرداخت شده است.

• برای شهریورماه نیز اعتبار ۲۷ هزار میلیارد تومان تخصیص یافت.

• اگر این روند ماهانه تثبیت شود، به معنای نیاز به ۳۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه است.

فشار مالی بر بودجه عمومی

هزینه‌های فعلی دولت

• پرداخت یارانه نقدی به ۹ دهک: ماهانه حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان.

• هزینه یک مرحله کالابرگ: حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان.

پیامد

• همزمانی پرداخت یارانه نقدی و کالابرگ، بار مالی مضاعف ایجاد کرده است.

• این موضوع بدون منابع پایدار می‌تواند منجر به کسری بودجه شدید شود.

منابع پیشنهادی دولت برای کالابرگ

۱. درآمد واردات خودرو

• سازمان برنامه اعلام کرد که حقوق و عوارض خودروهای وارداتی منبع تأمین خواهد بود.

• برآوردها: حداکثر ۵ هزار میلیارد تومان در سال.

• نتیجه: بسیار کمتر از نیاز واقعی (۲۷ هزار میلیارد تومان در ماه).

۲. جابه‌جایی در بودجه عمومی

• دولت تاکنون از اختیارات قانونی برای جابه‌جایی منابع استفاده کرده است.

• اما این اقدام پایدار نیست و به کاهش اعتبارات سایر بخش‌ها منجر می‌شود.

۳. حذف دهک‌های بالا

• حذف دهک‌های هشتم و نهم می‌تواند ماهانه حدود ۵ هزار میلیارد تومان آزاد کند.

• این رقم تنها بخشی از کسری را جبران می‌کند.

فلسفه اولیه کالابرگ چه بود؟

تصمیم سال ۱۴۰۱

• با حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی، هدف آن بود که یارانه به‌طور مستقیم به مردم برسد.

• قرار بود قیمت کالاهای اساسی ثابت بماند.

وضعیت فعلی

• امروز کالابرگ به معنای اعطای اعتبار ریالی است.

• قیمت کالاها بر اساس نرخ روز محاسبه می‌شود.

• نتیجه: یارانه مضاعف بدون تثبیت قیمت.

انتقاد مجلس به انحراف طرح

نظر رئیس مجلس

قالیباف بارها تأکید کرده:

«کالابرگ باید به شکلی اجرا شود که قیمت کالا برای مصرف‌کننده در طول سال ثابت بماند.»

حکم قانونی

• بند «ت» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴ دولت را مکلف کرده امکان تبدیل یارانه نقدی به کالابرگ را فراهم کند.

• اما در عمل دولت مسیر دیگری را پیش گرفته است.

سه سناریوی پیش‌روی دولت

سناریو اول: ادامه مدل فعلی

• پرداخت همزمان یارانه نقدی و کالابرگ ریالی.

• پیامد: افزایش شدید کسری بودجه.

سناریو دوم: جایگزینی کامل یارانه نقدی با کالابرگ واقعی

• بازگشت به فلسفه اصلی: تثبیت قیمت ۱۰ قلم کالای اساسی.

• پیامد: کاهش فشار تورمی، اما نارضایتی بخشی از مردم.

سناریو سوم: مدل ترکیبی

• بخشی نقدی، بخشی کالابرگ.

• تمرکز بر دهک‌های پایین‌تر.

• آزادسازی منابع ناشی از حذف دهک‌های بالا.

مزایا و معایب ماهانه شدن کالابرگ

مزایا

• نظم در پرداخت یارانه‌ها.

• افزایش رفاه نسبی خانوارها.

• کاهش هزینه‌های معیشتی اقشار ضعیف.

معایب

• بار مالی سنگین و کسری بودجه.

• انحراف از فلسفه اصلی طرح.

• کاهش کارآمدی در مهار تورم.

جمع‌بندی

وعده ماهانه شدن کالابرگ الکترونیک اگرچه می‌تواند به بهبود معیشت خانوارها کمک کند، اما بدون منابع مالی پایدار به یک چالش بزرگ بودجه‌ای تبدیل خواهد شد.
راهکار واقعی، بازگشت به فلسفه اولیه کالابرگ و تثبیت قیمت کالاهای اساسی است. در غیر این صورت، سیاست کالابرگ ماهانه تنها یک یارانه مضاعف خواهد بود که هزینه‌های سنگینی بر دوش دولت و اقتصاد کشور می‌گذارد.

منابع خبری

• خبرگزاری تسنیم

• خبرگزاری ایرنا

• پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان برنامه و بودجه

• روزنامه ایران

• خبرگزاری ایسنا